Geschiedenis
De geschiedenis van de huidige St.-Lambertuskerk van Nederweert gaat terug tot in de 15de eeuw. Blijkens een gedenksteen in de toren werd de eerste steen hiervan gelegd op 20 juli 1467. In tegenstelling tot veel andere kerken ging de parochiekerk van Nederweert in 1566 niet over in protestantse handen maar bleef zij katholiek. In 1592 brandde het kerkgebouw als gevolg van een blikseminslag geheel uit. Vanwege de moeilijke sociale en economische omstandigheden kon pas in 1607 met herstel van de schade worden begonnen; de inwijding van het kerkgebouw vond plaats in 1608.
In 1659 werd de kerk andermaal door blikseminslag getroffen en de daaropvolgende brand legde nagenoeg het gehele interieur in de as. Gedurende de daaropvolgende jaren werd de kerk wederom hersteld. Maar of er bij die gelegenheid ook een orgel werd geplaatst is door het ontbreken van archiefgegevens vooralsnog niet bekend.
Bijna een eeuw later was de kerk aan restauratie toe. Deze werd gestart nadat de bisschop van Roermond daarvoor in december 1740 daarvoor toestemming had gegeven. Voor zover bekend kreeg de kerk aan het einde van de 18de eeuw een nieuw orgel, maar concrete gegevens daarover zijn niet voorhanden. Uit een aantekening in het archief kan slechts worden afgeleid dat in 1788 voor het eerst een orgel wordt vermeld. Van 1797 tot 1802 was het kerkgebouw op last van de Franse autoriteiten aan de eredienst onttrokken. In de daaropvolgende jaren zal het gebouw weer geschikt zijn gemaakt voor de katholieke eredienst.
Vanaf het midden van de jaren dertig van de 19de eeuw maakte men plannen voor een ingrijpende vernieuwing van het kerkgebouw. Op 5 mei 1837 besloot ook de gemeenteraad van Nederweert hieraan medewerking te verlenen. De daaropvolgende herbouw en herinrichting van de kerk begonnen in 1841 en namen in totaal bijna 10 jaar in beslag. Allereerst werd het oude middenschip verlengd en van een nieuw priesterkoor en nieuwe zijbeuken voorzien. De vrijwel herbouwde kerk kon weliswaar al in 1842 worden ingewijd, maar ook in de daaropvolgende jaren werd nog
druk aan de verfraaiing van het interieur gewerkt. Zo kwam er onder andere een monumentaal hoogaltaar in barokstijl, vervaardigd door de Antwerpse beeldhouwer J.J. Peeters (1804 -1885). Een gulle gift maakte ook de bouw van een nieuw orgel mogelijk. Het oude instrument werd verkocht en kreeg een nieuwe bestemming in de St.-Nicolaas-kerk van Broekhuizen, waar het tot 1934 aanwezig was. Aan het begin van de 20ste eeuw werd dit oude instrument als volgt omschreven:
Zeer veranderd klein orgelfront, waarvan de gebeeldhouwde omvattingen der drie pijpenbundels en van de twee vlakke pijpenvelden, alsmede de vleugelstukken grootendeels oud zijn (XVIII A). Het orgel werd in 1852 overgebracht van de kerk te Nederweert; in 1862 werd het door brand beschadigd.
Het nieuwe orgel voor de kerk van Nederweert werd gebouwd door de uit Sint-Truiden (B) afkomstige orgelmaker Jan Arnold Clerinx (1816-1898). In de archieven van de parochie is daarover nauwelijks informatie bewaard. Slechts op de inventarislijst van 1852 is de volgende omschrijving te vinden:
Een nieuw, in 1851 gemaakt orgel met kast en oxaal.
In datzelfde jaar 1851 kon tenslotte ook een nieuwe klok worden ingewijd. Daarmee was de renovatie van kerk en interieur voltooid.
Onlangs is nog een artikel uit het katholieke dagblad “De Tijd” boven water gekomen dat toch nog iets meer informatie geeft over het orgel en oksaal in 1851.
Men schrijft ons uit Nederweert het volgende:
»De prachtige voor eenige jaren nieuw gebouwde R. K. kerk van Nederweert, in het hertogdom Limburg, is door de ijverige bijdragen der geloovigen thans wederom verrijkt geworden met een nieuw orgel, voortkomende uit de werkplaats van den heer Clerinx , gebreveteerd orgelmaker te St.Truijen, in België. »Dit orgel bestaat uit 16 voets werk, heeft twee klavieren en een vrij pedaal ; door de deugdelijkheid van het materieel aan hetzelve gebruikt, is dit instrument uitmuntend; de welluidendheid, het schoone akkoord , de hoedanigheid van klank en de kracht van dit orgel zijn door verschillende deskundigen hoog geroemd, doch voornamelijk onderzocht en gewaardeerd door twee zeer bekwame organisten, namelijk den heer Haenen , van Helmond, en den heer van Dijk , Broeder bij de Carmelieten te Boxmeer, die beiden hunne tevredenheid over hetzelve hebben te kennen gegeven. »De orgelkast en het zangkoor met beeld-en ornamentwerk voorzien, zijn vervaardigd door den heer Haelf, beeldhouwer, welke jonge kunstenaar, na zijne studiën in België te hebben voltrokken, zich alhier gevestigd heeft. De schoone vorm , de soliditeit, alsmede de losheid van beelden en ornamenten worden door allen geprezen.” [De Tijd, 25 oktober 1851]
De informatie over de geschiedenis van het kerkgebouw en haar voorgangers is grotendeels ontleend de website Kerkgebouwen in Limburg: www.kerkgebouwen-in-limburg.nl, alsmede de website van de kerk: www.kerknederweert.nl.
J.H.A. Mialaret, De Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst. Deel V De Provincie Limburg, Tweede Stuk, Noord-Limburg. ‘s-Gravenhage 1937, 45.